Ben Haritası Nedir? Hangi Benler Takip Edilmelidir?
Halk dilinde ben olarak adlandırılan nevüsler, aslında deriye rengini sağlayan melanosit adı verilen hücrelerden kaynaklanan küçük tümörlerdir. Benler doğuştan olabildiği gibi genetik ve bazı çevresel faktörlerin etkisi ile sonradan da ortaya çıkabilirler. Doğumsal olmayan benler genellikle iki yaşından sonra görülmeye başlar. En çok çocukluk ve gençlik yaşlarında hormonal faktörler ve güneşin etkisi ile yeni benler oluşur, 30-40 yaşlarına kadar sayıca ve boyutça artış gösterebilirler ve daha sonra azalmaya başlarlar. Boyutları ve renk koyulaşmaları buluğ çağı ve gebelik esnasında artabilir.
Melanositik nevus denilen sık görülen benler genellikle kanserleşme riski taşımayan, deri seviyesinde, açık kahverengi-siyah renkte başlayan zamanla biraz kabaran ve büyüyen ve sonuçta daha kubbe şekilli kabarıklık oluşup rengi açılan benlerdir. Genellikle 5 mm’den daha küçüktürler. Vücudun her yerine yerleşebilirler fakat güneş gören bölgelerde daha yoğundurlar. Kanser riski taşımasa da benlerin güneş ışığından ve tahrişlerden sakınılması gerekir.
Bir benin riskli olup olmadığını anlamak için en önemli kriter homojen renk ve düzgün şekle sahip olup olmadıklarının takibidir. Herhangi bir cihaz olmaksızın benleri değerlendirebilmek için kabaca ABCDE kriterleri denilen özelliklere bakılır. Bu kriterlerin anlamı; A; eğer benin görünümü asimetrik ise, her iki yarısı birbirine benzemiyorsa, B; benin kenarları girintili çıkıntılı ve düzensiz ise, C; ben tek bir renk yerine alacalı açık ve koyu kahverengi, siyah ve hatta kırmızı, beyaz renkler içeriyorsa, D; çapı 6 mm den daha büyükse E; son zamanlarda hızla genişleyip, kabarma göstermişse risk taşımaktadır, bir dermatoloğa gösterilmelidir.
Riskli benlerin takibi ben haritası denilen bir yöntemle Dermatoskopi cihazı kullanılarak yapılır. Bu işlem bir dermatolog tarafından yapılması ve değerlendirilmesi gereken bir işlemdir. Vücuttaki bütün benler mikroskobik boyutlarda fotoğraflanarak bazı özellikleri kanserleşme riski açısından skorlanarak değerlendirilir. Mevcut durum kaydedilir ve belli aralıklarla tekrarlanan işlemlerin sonuçları karşılaştırılır. Dermatoloji Uzmanı tarafından kanserleşme riski taşıyan benlerin alınması önerilebilir.