Güneş Işınlarının Etkisi ile Gelişen veya Alevlenen Deri Hastalıkları
Güneşli yaz günleri başladığında bazı deri hastalıklarında artış veya alevlenme görülmektedir. Bu yazıda bu hastalıkların bazılarından sözedeceğim.
Deride güneşe bağlı yaşlanma bulguları; bu durum güneş ışınlarının yılar içinde deride oluşturduğu değişikliklerin toplamıdır. Özellikle açık ten rengine sahip ve güneş altında daha uzun süreler kalan kişilerde ve genellikle 40 yaş civarında kendini göstermeye başlar. Yüz boyun ve el sırtları daha çok etkilenir. Deri kuru ve incedir, yer yer lekelenme ve kepekli oluşumlar gelişir. Deri elastikiyetini kaybeder, ince kırışıklıklar oluşur. Damarlar genişleyebilir. Bu durumdan korunmanın ve ilerlemesini engellemenin yolu etkili güneşten korunma yöntemlerinin kullanılmasıdır
Güneş allerjisi (Polimorf ışık erüpsiyonu); genellikle güneşle temasın ilk günlerden itibaren başlayan bir güneş alerjisidir. Kadınlarda daha fazla görülür. Güneş gören deride 2 saat ile 5 gün sonrasında kaşıntı, yanma ve kızarıklık başlar. Daha sonra küçük kırmızı kabarcıklar, kurdeşene benzer döküntüler ve bazen içi su dolu kabarcıklar oluşabilir. Bu belirtiler 7-10 gün devam eder, zamanla azalır, bir sonraki baharda yeniden oluşr. Tedavisinde güneşten korunma önlemleri başta gelir. Gerektiğinde kortizonlu kremler kullanılabilir. Daha şiddetli durumlarda dermatolog tarafından sistemik tedavi düzenlenebilir.
İlaçlara bağlı güneş allerjisi; güneşe karşı duyarlandırıcı etkisi olan bazı ilaçların kullanılması güneşe hassasiyeti ve güneş yanığını artırabilir. Böyle bir durumda kullanılan ilaçların dermatolog tarafından incelenemsi gerekir.
Güneş lekeleri (Solar Lentigo); güneşe açık bölgelerde gelişen, çillere benzeyen kahverengi keskin sınırlı lekelerdir. Güneşte kalma sürelerine göre dağılım ve görünümleri değişebilir. Çiller kalıtımsaldır, çocukluk çağında başlar. Genellikle yüze sınırlıdırlar, üst gövde de olabilirler. Yazın renkleri koyulaşır, kışın açılır. Solar lentigolar ise yaş ilerledikçe ortaya çıkarlar, aynı zamanda deride güneşe bağlı hasarın diğer bulguları da görülür. Sayıları yüzlerce olabilir, boyutları genellikle çillerden büyüktür. Genellikle yüz, kollar ve üst gövdede görülürler. Oluştuktan sonra kendiliğinden renkleri solmaz.
Melasma, kloasma; kadınlarda yüzde kahverengi lekelerdir. Alın, yanaklar, üs dudak ve çenede genellikle simetrik olarak görülebilirler. Gebelik ve doğum kontrol hapı kullanımı bu duruma zemin hazırlar ve güneş ışınları da hastalığı tetikler. Etkili güneşten korunma önlemlerinin yanısıra bir dermatolog tarafından tedavi yöntemleri seçilmelidir.
Rozase; yüzde damar artışı, kızarıklık ve yer yer sivilce benzeri döküntülerle seyreden bir hastalıktır. Güneş ışınları başta olmak üzere hertürlü sıcak maruziyeti hastalığı başlatabilir veya artırabilir. Bu nedenle güneşten korunma çok önemlidir.
Kutanözlupus; yüzde yerleşen damar artışı, pigment değişiklikleri ve deri incelmesi yapan bir hastalıktır. Dermatoloji uzmanı tarafından değerlendirilip sistemik tutulum olup olmadığı araştırıldıktan sonra güneşten korunma başta olmak üzere tedavi başlanmalıdır.
Vitiligo; derinin rengini kaybetmesi sonucu gelişen bir hastalıktır. Hastalığı stres, deri travması ve güneş yanığı başlatabilir. Çocukluk çağında sık görülür. Bazı hastalarda kendiliğinden durur ve tedaviye cevap verirken bazı hastalar tedaviye dirençlidir. Hastalığı ilerlememesi ve tedaviye iyi cevap almak için güneşten korunma önlemleri ihmal edilmemelidir. Deride koruyucu renk pigmenti olan melanin olmadığından vitiligolu bölgeler güneşte hızla yanabilirler. Hem mekanik güneşten korunma önlemleri (şapka, şemsiye, giysi gibi) hemde geniş spektrumlu güneşten koruyucular kullanılmalıdırlar.
İdiyopatikguttathipomelanozis; güneş gören kol ve bacaklar gibi bölgelerde küçük beyaz lekelerdir. Kadınlarda daha sık görülür, kozmetik sorun yaratır. Tedavisi başarılı değildir, oluşumu ve artmasını önlemek için güneşten korunmak gereklidir.